El Halıları El Dokuma Halılar

EL HALILARI

Hlıcılığ nsıl bşldınız?

Drüşşfk Lisesi’nde okuyordum. Ort üçüncü sınıftyken yz ttili için iş rdım ve Kplı-çrşı’d bir hlıcının ynınd stıcı olrk çlışmy bşldım. İki y boyunc stış ypmdım. Dükkân shibine stış ypmdığımı ve işten yrılmk istediğimi söyledim. O d “İngilizce biliyorsun, benim çocuklrım İngilizce öğretirsin” dedi. İki-üç hft hlıcının çocuklrın İngilizce öğrettim, iki sene boyunc yzlrı burd çlışmy devm ettim. Hlıyı ilk görüşüm böyle oldu. 1968 yılınd liseyi bitirdim ve Ak-bnk’t çlışmy bşldım. 1978 yılınd d kmbiyo müdürü oldum. Bizim zmnımızd bnkdn çok pr kznılmıyordu. Evimi ge-çindiremiyordum. Bnkd çlışırken rd sırd Kplıçrşı’y uğruyordum. 1981 yılınd zor bir krr verdim ve bnkcılığı bırktım, bu mesleğe bşldım. O dönemde benim için somut, üretken iş, hlıydı, bu yüzden memuriyeti bırktım ve Bereket Hlı’yı kurdum.

Ailenizin tepkisi oldu mu?

Eşimin olumsuz bir tepkisi olmdı. Bşlngıçt kızım müdürlüğü bırkıp bu işe bşlmm birz tepki verdi. Annem ve bllrım mkm odsını bırkmm çok üzülmüşlerdi. Eşim dışındkiler üzüntülerini belli etmişlerdi. İşe seyyr olrk bşldım. Dükkânsız, tezgâhsız, seyyr olrk hlı stıyordum. Birkç y böyle sürdü Asıl mcım doğrudn ihrct ypmktı. 1983-1990 yıllrı hlı ve kilim ihrctınd Türkiye’nin ltın yıllrıydı. 1984 yılınd on beş metrekrelik bir dükkân kirldım. Seyyrlıktn ihrct geçiş bşldı.

İhrct ne zmn bşldınız?

1984 yılınd dükkânı kirldıktn birkç y sonr ihrct ypmy bşldım. Amerik’dn, Avrup’dn benim yşımd y d benden birkç yş büyük insnlr burlr geliyorlrdı. Bunlr iyi eğitimli, Doğu’y pr dışınd birşeyler rmy gelen kişilerdi. Yıllr d pr d onlrın bir tkım sıkıntılrın çözüm getirmemiş. Ben de onlr Andolu’d çıkn bzı tekstilleri gös-

“ÖĞRETMENİ TABİAT OLAN VE KÜLTÜRÜ DEĞİŞMEYEN ANADOLU KADINININ MEYDANA GETİRDİĞİ ESERİ BATI’YA GÖNDERİYORUM.” DİYEN CELALEDDİN VARDARSUYU,

TESADÜF OLARAK BAŞLADIĞI HALICILIK SERÜVENİNİ ANLATTI.

1. “Hlil İbrhim” dı verilen “BU ESERLERİN HEPSİ BİRER MEKTUPTUR. O KADINLARIN YAZDIĞI MEKTUPLARDIR. BEN BU MEKTUPLARI BATI’YA TAŞIYORUM.”

2. Türkiye’nin çeşitli yerlerinde dokunn son işlemleri İstnbul’dki depod ypılıyor.

3. “Hlil İbrhim” olrk kilimden ypılmış ptchvvork örnekleri.

1983 yılınd bu insnlrl berber bir-şeyler ypbileceğimi düşündüm. Birisi Amerik’d, ikisi Avrup’d üç Btılı’y dükkân çtırdım ve onlr ml göndererek ihrct bşldım. Ondn sonr bu çlıştığım trz dışrıd tutuldu. 18 seneden beri ürün çeşitleri mody uygun olrk değişmekle birlikte trz ynı klmk kydıyl, bu işe devm ediyorum.

Yurt dışınd hlılrınızı kimler stın lıyor?

Bereket Hlı’nın yurt dışındki müşterileri hlıcı dükkânlrıdır. Am Amerik’d mkine hlısı stn firmlr değil. Rengi, mrkyı değil, ürünü meydn getiren üreticiyi, üreticinin içinde skldığı sırrı keşfetmeyi mçlyn insnlr vrdır. Bu insnlrın gittiği yerler benim müşterilerim. Bunlr tm hlı dükkânı değil de, yrı snt, yrı hlı dükkânlrı.

Ağırlıklı olrk hngi ülkelere hlı ihrç ediyorsunuz?

Amerik’dn sonr en fzl hlı sttığım ülke Jpony. Bu sıry yeni yeni Mcristn d girdi. 30’ ykın ülkeye ml stıyoruz. Aslınd benim konumumd çok büyük stışlrın olmsı

mümkün değildir. Çünkü her ürün tek tek ve düşünülerek ypılır.

Yurt dışınd çeşitli bsın yyın orgnlrınd röportjlrınız yyınlndı. Gelen tepkiler nsıldı?

Yurt dışındn gelen tepkiler olumlu. Stışlrımız iyi gidiyor. Klblık kdroyl bu işe devm ediyoruz. 18 seneden beri Türk insnını dışrıy tnıtmk için çlışmlrımız oluyor. Benim yptığım, Andolu kdınının, öğretmeni tbit oln, kültürü değişmeyen kdının meydn getirdiği eseri Btı’y göndermek. Zten Btılı bu eseri değil, eseri meydn getiren insnı lıyor snki. Bu eserlerin hepsi birer mektuptur. O kdınlrın yzdığı mektuplrdır. Ben bu mektuplrı Btı’y tşıyorum. Btı’d kilimlerle ilgili konfernslr verildi. Kilimlerle ve Andolu uygrlıklrıyl ilgili kitplr yzıldı. Bu rd Kony yöresinde bulunn tülüleri ve filiklileri, Krpınr yöresinden beyz çubuklu kilimleri toplyıp düny pzrlrın ilk biz tnıttık. Hem ülkenin tnıtımın ktkıd bulunduğum için hem de ihrct ypıp döviz getirebildiğim için mutluyum.

El işçiliğiyle Antly’d hlı yıkm fbriknız d vr… dokunn hlı An depomuz Antly’d. Burd yıkm, bo- ve kilimler ym ve mlzemelerin tsnifi gibi işler ypılır, ystık ve Bitmiş mlzemeler de İstnbul’ gelir, burd sndlyeler teşhir olur, son işlemler ypılır. Tsrım çlış- için de mlrı d burd olur. İmltı, Uşk’t, Toros- kullnılıyor. lr’d, Blıkesir’de olmk üzere Türkiye’nin üç yöresinde ypıyoruz. Hlının yıknmsı ise son şmdır. Hlı dokunduktn sonr muhkkk yıknır. Üzerindeki ölü hvın bir kısmı gider. Önce konunun uzmnı Almn yıkm ustsıyl işe bşldık. Dh sonr hlının nsıl yıkncğını öğrenip kendimiz yıkmy bşldık. Biz bury fbrik değil de yıkmhne diyoruz. Desenleri kim tsrlıyor, renklere nsıl krr veriliyor?

“BEN HALI VE KİLİMİ İNSANIN TEMEL İHTİYACI OLARAK GÖRÜYORUM. HATTA EL İSLEMESİ HALI VE KİLİMLER BAZEN BAŞLI BAŞINA BİR TUTKU HALİNE DÖNÜŞEBİLİYOR. BU NEDENLE HALININ MODASININ GEÇEBİLECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM.”

Desenlerin ve renklerin krrını ben veriyorum. Ben etrft gördüklerimi kopy ediyorum. Gördüğüm her şeyden etkileniyorum. Üretim çizgimiz tmmen modern nlyıştdır. Firm 1999 yılınd düny tsrım ödülünü ldı. 18 seneden beri meydn getirdiğimiz ürünlerde bitkisel boylr kullnıyoruz. Bu d renklerin cnlılıklrını uzun yıllr korumsını sğlıyor.

Sizden özel desen ve renk tlepleri oluyor mu?

Yurt dışındn sdece ölçü üzerine tlep olur, renkler vey motifler üzerine tlep olmz. Onlr hzır ürünleri isterler.

Hlı y d kilime oln ilginin geçeceğini hiç düşündüğünüz olur mu?

Ben hlı ve kilimi insnın temel ihtiycı olrk görüyorum. Htt el işlemesi hlı ve kilimler bzen bşlı bşın bir tutku hline dönüşebiliyor. Bu nedenle hlının modsının geçebileceğini düşünmüyorum. Bütün mesele modyı yklmnızd. Ben beş sene önce ürettiğim şeyi üretmiyorum. Değişmeyen şey klitedir, özgünlüktür. Her hlının bir hikâyesi olduğu söylenir…

Düny üzerindeki hlılrın çoğu ticri olrk dokunmuş hlılrdır. Türkiye’deki hlılrın d pek çoğu ticri olrk dokunmuştur. Bizim üretim biçimimiz ticri olmktn çok uzktır. Ticri olmyn hlılr yni dokuyucunun kendi kfsın, duygulrın göre dokuduğu hlılrd d dokuyucunun hissettikleri vrdır.

“Ptchwork”ler de ypıyorsunuz. Bununl ilgili yurt dışınd ve yurt içinde sergileriniz de oldu.

Ben ptchvvork örnekleriyle 14-15 sene önce Andolu’d krşılştım. Son yıllrd yüzlerce insn uzun yıllr bu tekstili toplmk için çlışmıştır. Andolu’nun çeşitli yerlerinden toplnn, “nml” dı verilen, Asuri tezgâhlrınd dokunmuş ve toprk boy ile boynmış yygı bezleri önce temizleniyor, r dikişleri çılıyor ve renkli pneller hline getiriliyor. Sonr küçük kre prçlr yrılıyor ve ptchvvork tekniğiyle bştn üretiliyor. Böylece yerde vey duvrd kullnbilecek bu ürün meydn getiriliyor. Bu renkli pnelleri kurtrmy çlışırken yrısı büyük lekelerden, güve thribtındn vey çok büyük kesik ve sktlrdn dolyı özelliklerini yitirmiş olnlrdn en zyıflrı sökülüyor. Bu söküntü iplerle eski Andolu desenlerinden hlılr dokumyı plnlıyoruz. Kesim ve ziyn etmeme işi İstnbul’d ypılıyor. Biz 70-80 yıl önce ypılnı bugünün teknolojisini kullnrk ypıyoruz. Bu ürünü dünynın değişik yerlerine ihrç ediyoruz. İsviçre, Frns, Jpony ve Amerik gibi yurt dışınd yedi ülkede sergilerimiz oldu. Türkiye’de Artisn Snt Glerisi’nde de bir sergi düzenlemiştik.

HALI ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ – guvenhli – Blogcu.com