Ülke yeni bir seçimden çıktı. İşin pr pul mevzulrını ilgilendiren en önemli sonuçlrdn biri, kıs bir zmn içinde teorik y d prtik nedenlerle bir seçime dh ihtiyç olbileceği. Konu hep önemli bir gündem mddesiyken bir de ekonomisine göz tlım mı? BURAK ÜNALDI
MİLYON DOLARLIK BEBEKLER
Siysette ve özellikle seçim konulrınd görünen o ki, mlesef pryı veren düdüğü çlıyor. Bu konud çrpıcı bir rkm yine isttistik cenneti Amerik’dn. Rkmlr diyor ki, ABD’de şu n kdr sento seçimlerinde bşrı kznn dylrın yüzde 88’i, kongre üyesi seçimlerinde bşrılı oln dylrıns yüzde 92’si yrıştıklrı kişilerden dh çok seçim hrcmsı ypnlr olmuş. Bizde benzeri olmyn (muhtemelen olmsı mümkün de olmyn) verilerden bir bşksı d şu: Bir dyın Temsilciler Meclisi’ne girmek için hrcmsı gereken pr 1.2 milyon dolrken, sentoy girmek için gerekli miktr tm 8.6 milyon dolr!
Seçim ekonomisi y d seçim mliyeti dediğimizde kfmızd birden frklı tnım oluşuyor ister istemez. Seçim ekonomisinden nlşıln, ucu görünen seçim için ypıln hzırlıklr, kmu yönetimi ders kitplrındki “siysi iktidrın tekrr seçilebilmek mcıyl uyguldığı iktist politiklrı” tnımı. Am konumuz bu değil. Konumuz, bir seçimin ülke ekonomisine mliyeti, bşk bir deyişle bir seçimin kç ml olcğı.
Üç şğı beş yukrı ykın olslr d, doğru değerlendirebilmek için en yeni rkmlrı ele lmk en doğrusu. Geçirdiğimiz en ykın seçimleryılı içindeki önce yerel, sonr Cumhurbşknlığı seçimleri.yılı için
Siysi bir nliz ypmycğım y d ylrdır içinize sıkıntı veren sndlye hesplrın bir yenisini eklemeyeceğim. Kznn y d kybeden kim olurs olsun, her seçimin değişmez kznnı oln sektörler vr. Ticret odlrı onlrı bkın nsıl nokt tışı tnımlıyor: Reklmcılr, dvul-zurncılr, loknt, pst ve khvehneler, mtbcılr, kmuoyu yoklmsı ypn şirketler, oteller, tşım şirketleri, otobüs firmlrı, kurye şirketleri, tksiciler, byrkçılr, nylon bskıcılr, blonculr, çiçekçiler, ses tesistçılrı, telefon şirketleri, kumşçılr, rb kirlm şirketleri, krykıt byileri, seyyr stıcılr. Sosyl medy jnslrı ve virl komedyenleri de biz ekleyelim mi?
Yüksek Seçim Kurulu’nun bütçesi 808.4 milyon lirydı. Seçim oln yıllrd bu bütçe, olmyn yıllrın yklşık 6 ktı civrın çıkıyor. Bu d normlde yıllık 1 milyon civrınd yıllık bütçesi oln kurumun hrcmlrındn seçim mliyetini hesplybilmeyi kolylştırıyor.seçimleri ve öncesindeki birkç seçimi dh göz önüne lırsk, bir seçimin sdece opersyon bğlmınd mliyeti yklşık 300’le 400 milyon TL rsınd oluyor.
Toplmd 246.3 milyon TL’ye ml oln genel seçimleri sonrsı çıklnn klemler, bu mliyetin dğılımını d göz önüne seriyor. Bun göre en önemli klemi 101.8 milyonl sndık görevlileri lıyor. Bu noktd, özellikle son iki seçimde cnhırş bir vziyette çlışn gönüllü oluşumlrın önemini bir kez dh tekrrlmk gerekiyor; onlr yeterince güçlenirse belki bir gün gelip 101 milyon prmız cebimizde klbilir! Elbette zorunlu sndık görevlileriyle gönüllüleri krıştırmıyoruz. Her ne kdr gönüllü oluşumlrl desteklense de, dijitl sisteme geçilmediği müddetçe seçim mliyetinin en önemli klemini yine insn oluşturck gibi görünüyor.
Bu mliyetin rdındn bzı fiziki ihtiyçlr geliyor; 64.5 milyon TL kbinlerin inşsın, 20 milyon TL ise demokrsinin sembolü meşhur sndıklrımız hrcnıyor. 53 milyon TL tutn ulşım ve teşkiltlnm gibi orgnizsyonel çıktılrdn sonr oy pusulsı, kşe ve kırtsiye hrcmlrı klıyor geriye. Bunlr d toplmd
4.5 milyon TL tutuyor. Tüm bu klemlerle, seçimin ilgili devlet kurumun, dolyısıyl hepimize mliyeti 300’le 400 milyon TL rsınd oluyor. Tbii bun güvenlik ve idri kdrolrc srf edilen ekstr mesiler nedeniyle oluşn mliyetler dhil değil. Am ciddi bir fikir verebilecek bir hesplm.
Gerçek kznn kim?
Bir de dylr için mliyet konusu vr. Bu slınd prti, sırlmdki yer, dy olunn şehir gibi onlrc frklı prmetresi oln bir konu ve ülkemizde yklşık bir mliyet hesbı vermek çok d olnklı değil. Fkt konuyl ilgili olrk ABD’den krşımız çıkn bir veri enteresn. Bun göre Demokrt Prti’ye tıln her oy 7.39 dolr ml olurken, rkibi Cumhuriyetçi Prti oy bşın 5.78 dolr hrcmış. Burd d son iki seçimdir pryı veren düdüğü çlmış yni.
Bunun dışınd seçim dönemi, elbette özellikle reklml ilişkili bzı sektörlere byrm yptırn bir dönem. ABD’de 1996 seçimlerinde 75 medy şirketi toplm 4 milyr dolrlık bir pstyı pylşmışlr. İngiltere’deyse 1997 seçimlerine ktıln prtiler toplm 90 milyon sterlinlik hrcm ypmışlr. Seçimin kznnı kim olurs olsun, ortk kznnlrı tüm dünyd belli.
Peki seçimler elektronik ortmd olurs dh z mliyetli mi olck? Mlesef hyır. Bunun için gereken teknolojik ltypı bu rkmlrın çok dh üstünde, nck kimi mliyet tek seferlik olduğu için uzun vdede çıkrılbilmesi söz konusu. Am ory dh çok yolumuz, meşhur trfo kedilerimiz gibi düşünülmesi gereken pek çok noktmız vr gibi görünüyor.
[gllery ids=""]
