GÖRÜNMEYENİN VE SESSİZLİĞİN PEŞİNDE, JOHN PAWSON

HUZURLU, SESSİZ, YALIN, ÇOK YALIN, HATTA HİÇBİRŞEYİN GÖRÜNMEDİĞİ MEKÂNLAR YARATAN JOHN PAVVSON, YAPTIĞI İŞTE, AZ’IN NASIL ZENGİNLİĞE DÖNÜŞEBİLECEĞİNİN ÖRNEKLERİNİ VERİYOR.

Aslınd John Pvvson hiçbir zmn mimr olmyı hyl etmemiş. Bbsın göre o, ileride ileye it tekstil şirketinin bşın geçmeliydi. Kendisi de çok frklı birşey düşünmemiş olck ki, gerçekten de 1960’lrın sonundki ruhtn etkilenip okulu bırktıktn sonrki birkç yılını bu işle uğrşrk geçirmiş. Çok geçmeden, slınd bu işin on hiç de uygun olmdığını fr-keden Pvvson, 1973’te işi bırkıp Jpony’y gitmeye krr vermiş. Ord kçınılmz olrk Zen Budizm’den etkilenen Pwson’un hytını değiştiren olylr zinciri ise Mimr Shiro Kurmt ile tnışmsıyl bşlmış. Kurmt’nın geleneksel Jpon ylınlığını,

çğdş estetikle buluşturn eserleri Pvvson’u tm nlmıyl büyülemiş. Geleneksel nlmd Kurmt’y çırklık ypms d, Jpony’dki vktinin çoğunu Ku-rmt’nın ofisinde geçirir olmuş. Ustsındn çok şey öğrenen ve etkilenen Pvvson, Londr’y geri döndüğünde Kurmt ile ilişkide klmy devm etmiş. Ku-rmt’nın Pvvson’ neden mimrlık eğitimi lmdığını sormsı ise, Pvvson’un gelecekte ne ypcğın kesin olrk krr vermesine yol çmış. 30 yşındn sonr, Architecturl Assocition’ bşvurmuş, kbul edilmiş ve zorlu bir eğitim süreci bşlmış. Üçüncü sınıftyken, Londr’dki snt çevreleriyle ykın ilişkisi

1. Eve dönüştürülen eski mbrın kirişleri, Pwson’un ylın ve “dümdüz” iç mekânın zengin bir rk fon oluşturmuş. 2. Hong Kong Hvlnı’ndki Cthy Pcific’in bekleme slonund, bir uçtn diğerine uznn dr hvuz, ışıkl suyun oyununu sergiliyor. 3. Pvvson’un Obumex firmsı için tsrldığı mutfklr, o kdr ylın ki, musluk vnlrı bile tezgâhın kenrın gizlenmiş.

Syesinde ldığı bir iş teklifi nedeniyle okulu bırkmış, kendi ofisini kurmuş ve önemli işlerinin ilki syılbilecek Leslie VVddington’ it snt glerisini tsrlyrk kriyer yşmının ilk önemli projesine imz tmış.

Yıllr geçtikçe Pvvson’un yptığı işlerin yelpzesi de genişledi, doğl olrk. Tsrldığı bu ilk glerinin ynı sır, bugün rtık çok syıd eve, bir tiytroy, bir hvyolu şirketinin bekleme slonun, mğzlr d imz tmış durumd. Pvvson’un müşteri profili de ynı şekilde zmn geçtikçe genişledi. Aldığı işler, önceleri, rkdşlrındn y d rkdşlrın rkdşlrındn geliyorken, zmn içinde Clvin Klein, Mrth Stevvrt gibi çok tnınmış isimler için mekânlr tsrldı. Pvvson kriyerini yzdığı kitplr, verdiği konfernslrl d geliştirmeye devm etti.

John Pvvson’un işleri Jponlr’ özgü ylınlık ve zl yetinme fikriyle çok bğlntılı. Pvvson’un ylınlığı, günlük görsel kirliliği bertrf edip, bir düzen ve huzur ortmı yrtmk olrk tnımlnmlı. Yrttığı mekânlr, bşlıbşın bir yşm biçimi öngören bir mimriye ship. Stil denemelerini bir trf bırkn, mekân, orntı, ışık ve mlzeme üzerine yoğunlşn bir mimrlık onunki. Yptığı işlerde teknik çok önemli bir yer tutuyor. Orn hesplmlrının, mlzeme özelliklerinin onun işlerindeki rolü çok büyük. Yrttığı mekânlr o

kdr ylın ve orty çıkn iş o kdr görünmeze ykın ki, ortd ypılmış hiçbirşey yok gibi görünüyor. Aslınd, işte tm d bu ylınlığı sğlmk, çok detylı bir tsrım süreci ve dikktli ve özenli bir işçilik gerektiriyor. Ypım şmsındn önce yptığı nlizler, rştırmlr, binlrın krkterleri hkkkınd hzırlttığı rporlr, rflr dolusu. Çoğu zmn “tkıntılı” olrk dlndırılbilecek bu durum, orty özenli işler koybilmek için on göre kçınılmz. Mimrlığı hyt krşı lınn bir tvrın ynsımsı olrk gören Pvvson’ göre, mimrlık düzen ryışının, ylınlığın, zl yetinmenin ifdesi. Bu d görsel kosun yok edilmesi ve gerekli olmyn her-şeyden kurtulmk slınd. Yrttığı mekânlr, bu mimri değerleri uyguldığı ve gösterdiği bir ren.

Tsrldığı mekânlr tek tek bktığımızd, örneğin glerilerde, sessiz ve işlevsel mekânlr hemen dikkt çekiyor. Mimrinin sntın önüne geçerek, sergilenecek eserlerden önce dikkt çekmemesi gerektiğini svunn Pvvson’ göre, bir gleride mimr için en önemli unsurlr, zemin, duvrlr ve ydınltm olmlı. Zemin ve duvrlr elverdiği ölçüde nötr olup snt ypıtlrının rksınd ylın bir fon oluşturmlı, ydınltm ise özellikle yrlnbilir ve değiştirilebilir olup, frklı snt ypıtlrı için uygun şekilde yrlnbilmeli. Pvvson’un VVddington Gleri’deki bşrısı; cm cephede yer ln, hiç çerçevesiz, neredeyse görünmez cm kpıyl, prke zeminin üzerinde yüzer gibi görünen bembeyz duvrlrl, n mekândn sklnn, görünmeyen bir köşeye yerleştirilen merdivenle; neredeyse görünmeyen bir mimri yrtmsı oldu.

Pvvson’un müşteri portföyündeki en önemli isimlerden biri Clvin Klein. Pvvson, Klein’le uzun bir işbirliği dönemi içinde çok syıd mğzy imz ttı. Clvin Klein, 1990’lr gelene kdr kendi mğzlr zincirini henüz kurmmıştı. Ünlü modcı, Pvvson’dn Mdison Avenue’deki ilk mğzyı tsrlmsını istediğinde kendi giysilerinin ve tsrım yklşımının mimrideki ynsımsını gerçekleştirecek bir mimr rıyordu. Bu ilk mğz, Klein’in konsepti hkkınd bir-şeyler söyleyen bir yer olmlıydı. Clvin Klein, Pvv-son’u küçük çplı iç mekânlr konsntre olmktn uzklştırıp, dh bşk lnlr ve frklı ülkelere tşıyn en önemli müşterisi oldu. Pvvson’u Mdison Ave-nue’den Seul’e, Pris’e ordn Londr’nın en büyük lışveriş merkezi oln Bluevvter’ götürdü. Clvin Kle-in’ın mğzlrı düny çpın yyıldıkç Pwson d hep onunl birlikteydi.

Belçiklı mutfk firmsı Obumex için tsrldığı mutfklr d Pvvson’ın imz ttığı önemli işlerden… Pvvson, Obumex’le Belçik’d bir ders verirken tnıştı. Ondn, önce bir shovvroom tsrlmsını istedilerse de sonrdn yeni bir mutfk tsrımı rdıklrını söylediler. Pvvson, müşterileri için mutfk tsrlm imkânını bulurken, ylın ve zmnsız mutfklr üretmeyi isteyen Obumex de tsrımcısıyl buluştu. Ylınlığı ve işlevselliği vurgulyn bir mutfk serisi oldu bu. Az syıdki mlzemeyle, detylrd çok geniş bir çeşitlilik yrtıldı. Bu mutfklr, içine yerleştirildikleri mekânın mimri dilini hiç bozmyck şekilde tsrlndılr.

Pvvson’un bir bşk projesi, Normn Foster imzlı Chek Lp Kok’tki Uluslrrsı Hong Kong Hvlnınd Cthy Pcific için tsrldığı bekleme slonu oldu. Slonun hem modern, hem de Asylı olmsı ve lüks imjı tşımsı isteniyordu. Şehrin gürültüsünün ve modern yşmın yoruculuğunun tm krşısınd durn bir huzur ve sessizlik ortmı yrtmyı hedefleyerek Pvvson yol koyuldu. Hem bir hvlnının çok şey tlep eden ortmın uygun olck, hem de ynı zmnd çok ylın bir mekân tsrlmy bşldı. Öncelikle, rhtltıcı etkisi olduğunu düşündüğü bir “lüksler listesi” yptı. First Clss yolculrı için kişisel bnyolr, dünydki en iyi restornlrın klitesine ship bir restorn, güzel sntlr kitplrıyl dolu bir kütüphne, şık bir br ve her yolcuy özel bir çlışm lnı… Doğl ışığı içeriye ldı ve suyun rhtltıcı ve huzur verici etkisinden yrrlnmyı düşündü. Bekleme slonun bir uçtn diğer uc uznn bir hvuz koydu ve ışığı üzerinden ynsıttı. Böylelikle, hvlnındn bğımsız, kendine hs özellikleri oln bir mekân yrtmyı becerdi.

Pvvson, çok geç yşt yöneldiği mimrlık lnınd klıcı ve ses getiren işler yptı ve ypmy devm ediyor. John Pvvson’ın bşrısını belki de kendisine it şu sözlerde rmk gerekiyor: “Yptığınız iş her zmn krkterinizi, kim olduğunuzu ve kim olmk istediğinizi ynsıtmlı…”

Okumk için, John Pvvson VVorks, Deyn Sudjic, Phidon. (Kitbı Grfikir Uluslrrsı Yyıncılık’tn temin edebilirsiniz). DERLEYEN: GÜLGÜN BALTA

ARB hs written to Dezeen to sy John Pwson is \u0026quot;not n rchitect\u0026quot;