Kriyerlerinden vzgeçip çocuklrın bkmyı tercih eden erkeklerin syısı rtıyor. Kdınlrın çlışm hytını d olumlu etkileyen “ev bblığı” kurumunun dh çok kbullenilmesi şrt. Çünkü dh eşitlikçi bir toplum, bilindik cinsiyet rollerinin değişmesine bğlı.
Bnyo ynsının krşısınd küçük bir çocuk. Hemen rksınd bbsı, kızının sçlrını t kuyruğu ypmy çlışıyor. Bury kdr bile yeterince ttlı bir görüntü. Am bbnın işi bununl sınırlı değil. Kucğınd d bir bşk bebek sılı; bir yndn d onu uyutmy çlışıyor. Zihninizde cnlndırdığınız bu kre,yılının ilk internet fenomenlerinden. Bb Doyin Richrds’ın “ebeveynler için multitskte üst sınır” syılbilecek fotoğrfı, internete yüklenmesiyle berber rekorlr kırdı. Stler içinde yüz binlerce beğeni lmış, binlerce kez pylşılmıştı fotoğrf. Hemen kbinde televizyon knllrı bby ulşmış, bu becerisiyle ve fotoğrfın yrttığı sükseyle ilgili sorulr sormuştu. Oys Richrds ne düşündüğünü fotoğrfın ltın yzmıştı zten: “Bir hylim vr: İnsnlr böyle bir fotoğrfı görecek ve bunun çok d büyük bir mesele olmdığını düşünecek.”
Doyin Richrds, bir “sty t home dd.” Vey pek yygın olmyn Türkçesiyle “ev bbsı”. Wikipedi’d ev erkeği olrk d geçiyor bu terim. “Evi çekip çeviren, çocuklrın bkımını üstlenen bb” olrk çıklnıyor. Doyin fotoğrfının brtılmmsını istiyor çünkü kendisiyle ynı durumd oln bblrın syısı, özellikle Btı ülkelerinde hızl rtıyor. New York Times, son 10 yıl içinde işten yrılıp kendini sdece çocuklrının bkımın dyn Ameriklı bblrın syısının ikiye ktlndığını yzıyor. İsttistikler, 2001 yılındki 81 bin ev bbsın krşılık, yılınd 176 bin erkeğin bu ktegoride syıldığını söylüyor. Bu rkmın ylnızc evli bblrı kpsdığının d ltını çizeyim. Bekr bblrı ve gy çiftleri dikkte lınc, syılr dh d rtıyor. Knd’dki ev ebeveynlerinin yüzde 12’sini bblr oluşturuyor. Ortdoğu, Asy ve Uzkdoğu’d pek yygın olms d Btı ülkelerinin büyük bir kısmınd ciddi bir “bb devrimi” yşnıyor. ABD hükümetinin geçtiğimiz y yyınldığı bir rştırmy göre ev bbsı olms d çocuğunun bkımıyl ilgilenen bblrın syısı rtmış. Son bir hft içinde çocuğunun bezini değiştiren, yıkyn, tuvlete çıkrn, yemek yediren erkeklerin yüzdesi, 90’ çıkmış.
Aslınd ylnızc mgzin dergilerine bkrk bile bu okumyı ypmk mümkün. Çocuğuyl bş bş prkt, yemekte görüntülenen Hollywood yıldızlrını bir düşünün. Çocuklrının bkımını ylnız üstlenenlerin syısı hiç z değil. Çünkü nneler y çekimde y d milyon dolrlık bşk işlerinin peşinde. Ev bbsı denince kl hemen Kevin
Federline, Joel Mdden ve sette olmdığı zmnlrd d Ben Affleck geliyor. Angelin olmdığınd Brd Pitt de bütün kdınlrın hyrnlıkl tkip ettiği bir ev bbsı. Ki onc çocukl multitsking’in âlâsını ypıyor. Am en ünlü ve en gururlu ev bbsı, Dvid Beckhm. Geçtiğimiz yz emekli oln futbolcu, evde çocuklrın bkmktn ne kdr mutlu olduğunu nlt nlt bitiremiyor. Geçtiğimiz hftlrd verdiği bir röportjd, günlerini çocuklrın yemek yprk ve onlrı okul götürüp getirerek geçirdiğini nltıyordu. Çlışm sırsı krısındydı. “Victori işinde innılmz bir bşrı ykldı. Biz de bsit bir çözüm ürettik; o işine konsntre oluyor, ben ise çocuklr.”
İşsizlik değil, kendi seçimleri
Toplumsl cinsiyetin erkeklerin vcılık, kdınlrın ise toplyıcılık yptığı pleolitik dönemde oluştuğu thmin ediliyor. Aileler ise Endüstri Devrimi’ne kdr bir bütün olrk hreket ediyor. Endüstrileşmeyle berber erkek geçim, kdın ise bkım kynğı oluyor. 2. Düny Svşı sırsınd işgücüne yoğun bir şekilde ktıln kdın nüfusu, svşın ertesinde evine çekiliyor. Am tdını ldıklrı özgürlük, geleneksel ile ypısını d etkiliyor ve feminist hreket ilk tohumlrını tıyor. Gelişmiş ülkelerde nnenin geçim, bbnın bkım kynğı olmy bşlmsı ise nck 20. yüzyılın sonlrınd gerçekleşiyor. Özellikle son 10 yıld kendini belli eden bu toplumsl değişimin çeşitli nedenleri vr. Kdınlrın son 30 yıldır yoğun olrk işgücüne ktılmsı, en önemlilerinden biri. Hnn Rosin’in “The End of Men nd the Rise of Women” (Erkeklerin Sonu, Kdınlrın Yükselişi) dlı kitbınd d ltını çizdiği gibi eve ekmek götüren Ameriklı kdınlrın syısı, erkekleri geçiyor. Pew Reserch Project rporun göre kocsındn fzl kznn kdınlr 1970’lerde yüzde 4 iken,’de yüzde 22’ye yükseldi. Wll Street Journl d şirketlerdeki yönetici dylrının genelde kdın olduğunu yzıyor. Fortune dergisinin En Güçlü Kdın Zirvesi’ne ktıln 187 kdının koclrının üçte birinin ev bbsı olduğun dikkt çekiliyor.
“Feminenliği erkeklerin belirlediği gibi, erkekliği de kdınlr belirler. Evyülcünü üstlenen erimeklere toplumun beklentüenniyıkn, güçlü erkekler olrkblnlıyız. ”
Bir diğer etken ise ekonomi. yılınd bşlyn resesyon sonucund kdınlrdn çok; milyonlrc erkek işsiz kldı; evlerine yöneldi. Anck rştırmlr ev bblrının işsiz klmktn çok kendi rızlrıyl bkım kynğı olduğunu gösteriyor. Çiftler, kimin dh çok kzndığını, iş imknlrının kimin için dh iyi olduğunu iyice inceledikten sonr çocuklrl ilgilenecek ebeveyne krr veriyor. Btı’d değişen; sınırlrı belirsizleşen cinsiyet rolleri, bu krrlrı lmyı kolylştırıyor. Erkekler, çocuklrının hytlrınd dh ktif bir rol lmk için ev bblığını tercih ediyor. Böylece ciddi bir klem oln bkıcı/kreş msrfındn kurtulrk ile bütçelerine ktkıd d bulunuyorlr. İşten yorgun geldikten sonr yemek mssınd kısc görülen, rdındn d gzetesine vey televizyon gömülen bb figürünün yerini, çocuklrının her nınd ynınd olmk isteyen bblr lıyor. Kendi bblrının ksine, çocuklrının hytlrınd vr olmk isteyen bu bblrın tek işi ev bblığı d değil. Gelişen teknoloji ve internet syesinde, gün içinde çocuklrıyl ilgilenirken home office’lerinden işlerini de yürütebiliyor yeni bblr.
Ev bblrı topluluklrı d gittikçe rtıyor, hytın çeşitli lnlrın yyılıyor. Sorunlrın konuşulduğu yıllık toplntılr bir yn, bblr özellikle internette etkileşim içine giriyor. Frklı konulr odklnn çok syıd ev bbsı sitesi ve “bb bloglrı” vr. At Home Dd, Cry it Out/MikeAdmick.com, 8 Bit Dd, The Good Men Project ve How to be Dd, bunlrdn ylnızc birkçı. Rflr, yeni ev bblrının kitplrıyl dolu.
Çocuğun gelişimi için çok fydlı
Çocuklrın bblrıyl büyümesinin çok rtısı vr. Anne çlışınc bb ve nnenin çocuğ etkisinin eşit, bb çlışınc ise etkisinin z olduğu sptnmış. Bblrın ebeveynlik stili, çocuğun fiziksel, zihinsel, duygusl ve dvrnışsl gelişiminde önemli rol oynuyor. Bblr, çocuklrı gerilim duygulrını yönetme konusund yüreklendiriyor. Bu d ileri yşlrd stres ve hüsrnl dh rht bş çıkbilmelerini sğlıyor. Bblrıyl büyüyen çocuklr dengeli ve kendine güvenli oluyor. Diğer trftn ev bblığı kurumu, nneler için de biçilmiş kftn. Bkıcı vey kreş derdi olmdn çocuğunu emin ellere teslim ediyor. Aile değerlerinin korunduğundn emin olrk kfsı rht, işine odklnbiliyor. Çocuklrıyl zmn geçirmeyi mddi getiriye tercih eden erkekler, bşt kuruln ilişkinin ttminini yşıyor. Ayrıc bbsı trfındn yetiştirilen çocuklr, gelişen empti yetenekleriyle toplumun kdm-erkek rollerine de frklı bkmy bşlıyor.
Rollerin frklılşmsı süreci, erkekler için de çok koly olmuyor tbii. Bu sncılı süreci, dört ylık bblık izni süresince yşyn Fcebook çlışnı Tom Stocky şöyle özetlemiş: “Çocuk bkımı söz konusu olunc bblrın mruz kldığı çifte stndrd hiç lışmdım. Bblrdn beklenti
EVDE VE ÇOCUKLU
Türkiye’deki ev bblrının syısı d gün geçtikçe rtıyor.
Nisn’ın müzisyen bbsı Sinn, onlrdn biri:
“Müziğe ilgimin mzisi 8o’lerin ortsın kdr uznıyor. Okuduğum ve dışrıd çlıştığım dönemlerde müzikypmk için eve kendimi zor trdım. Evde gerçekleştirdiğim projelerden pr kznmy bşldığımd ise hiç düşünmeden işi bırktım. Eşimle birlikteliğimde durum değişmedi. Dışrıdn gelen o,yemeği hzırlyn, sofryı kurup kpıd krşılyn ben… Çevremizin, ilemizin hep tnık olduğu durum buydu ve çok d ydırgnmdı, ksine kimilerine eğlenceli geldi.
Bu şekildeyşr giderken ilemize yeni birfert eklendi: Nisn, kendisini bildi bileli evde bbsıyl. Anne ise işe giden, kşm yolu beklenen. Bb çntd keklik, nne bş tcı. Kızlr bby düşkündür derler, bence ynlış: Kızlryolunu beklediklerine düşkünler.
Evde çlışmy devm ediyorum. Bir de yrdımcımız vr. Nisn 2,5yşınd. Onun için her bb evde çlışır, gitr çlr, lışveriş ypr,yemek pişirir, sofr kurr. Am Nisn’ ‘nne’ olmy çlışmz, zir Nisn zten nnesinden memnundur.
Bb, Nisn’nnesi vey bkıcı blsıyl geçirdiği zmnlrd yşdıklrındn frklı seçenekler sunmyı hedefler. Belki Nisn’ın sçını güzel toplymz, güzel kıyfetler giydirip süslemeyi beceremez m eğlencelidir, sürprizlere gebedir, ksiyon doludur. Nisn’ın gözünde, lışılgelmiş ile düzeninde rstlnn nne ve bbdn çok d frklı krkterler değiliz slınd. Bilinen ile düzeninden frklı bir şekilde görev pylşımımızı yptık ve on göre sorumluluklrımızı üstlendik sdece. Mutluyuz ve snırım bu şekilde her şey yolund gidiyor.”
Yeni bşlyck ev bblrın öneriler
Deneyimli ev bblrı, çocuklrın tm zmnlı bkıcılığını üstlenmeye krr veren müstkbel meslektşlrın öncelikle bunun 7/24 bir iş olduğunu htırltıyor. “Evde oturup rhtınız bkcğınızı snıyorsnız,ynılıyorsunuz. Ev bblığı dediğimiz şey hft sonlrı vey kşmln çocuklrl birkç st ilgilenmeye benzemez” diyen blogger bblrın tvsiyeleri ise şöyle:
♦ Evde klıp çocuk bkmnın işe gitmekten dh koly olduğunu snmyın. Dh değerli mi? Kesinlikle. Koly? Alksı yok.
♦ Belli bşlı insnlrın, özellikle de erkeklerin “yn gelip ytm” yorumlrın hzırlıklı olun.
♦ Bütün gününüzü evde “yn gelip ytrk” geçirmeyin. Sürekli televizyon bşınd olmk ne çocuğunuz ne de sizin için iyi değil.
♦ Dışrıd mümkün olduğunc çok vkit geçirmeye çlışın. Hv iyiyse, mükemmel. Değilse de sorun yok, çocuklr su geçirmez.
♦ Çocuklrın en bsit şeyleri bile ypmsı çok uzun sürebilir. Zmnl lışcksınız. Sbırlı olun,yeni ritmin tdını çıkrın.
♦ Ulşmnız beklenen bir hedef yok. O nedenle çok şey bşrmy çlışmyın. Önemli oln çocuğunuzun mutluluğu ve güvenliği.
♦ Çocuğunuzl nsıl konuştuğunuz bkın. Şikyet etmeyi ve “Ypm, ypm,ypm” demeyi zltırsnız, krşılığını ldığınızı göreceksiniz.
♦ Ne kdr güçlü olursnız olun, eninde sonund ptlm yşycksınız. Ess test, kendinizi ne kdr iyi ve hızlı topldığınızd.
♦ Bu işin size uygun olmdığını düşündüğünüzde, çocuğunuzu büyütmek yerine yine size uygun olmyn bir işte geçireceğiniz yüzlerce sti klınız getirin,yeter.
Dvid Beckhni: ‘^Simlerimi çodıklnmyefrick yprk ve onlrı okul götür^getirerekgeçiriyorum. VictonSselineodklnıyor.”
düşük, hem çlışn nnelerle hem de ‘çlışmyn’ bblrl ilgili olumsuz düşünceler hkim. Oyun prkın her gidişimizde şüpheli bkışlr mruz klmk, nne gruplrın lınmmk gibi durumlrın değişeceğini snmıyorum.”
Tom Stocky örneğinde de görüldüğü gibi, her ne kdr ev bblrının syısı rts d, yüzyıllrdır hfızlr yerleşmiş oln lgılr zor değişiyor. “Erkekliği” pr ve güçle ölçen toplumlr, evin geçimini ylnızc kdının sğlmsı fikrine koly lışmıyor. Popüler kültür de bu durum yrdımcı olmuyor. Bblrın çocuk bkm tecrübelerini konu ln 30 yıllık film ve dizilerin yeni versiyonlrınd d hâlâ çocuklrın nneler gibi bkmyn bblr gülüyoruz.
Ev işlerini üstlenen, güçlü erkek
Wired dergisinin, bu seneye yön verecek olgulrı derlediği ‘The World in’ syısı, “yeni bb hreketi”ni, en önemli konulrdn biri olrk ele lıyor. Princeton Üniversitesi’nden Anne-Mrie Slughter’ın kleme ldığı yzıd, “Erkeklikle ilgili düşüncelerimizi değiştirmek, bu sene ypcğımız en önemli şeylerden biri olck” deniyor. Brck Obm’nın “Çocuklrınız, ypbileceğiniz en iyi bblığı ypın. Çünkü bundn dh önemli bir şey yok” sözlerine tıft bulunn Slughter, kdın-erkek eşitliğinin de bun dyndığını nltıyor: “Erkekler, kdınlr gibi bkım ve geçimle ilgili seçim ypm hkkın ship olmdığı sürece, cinsiyet eşitsizlikleri devm edecek. Bu seçimlerin gerçek olmsı için de erkeklerin ev bblığı ypm, terfi etmek yerine prt time çlışıp çocuklrın bkm, işkolikliği reddetme ve bunun yerine sevdiklerine zmn yırm gibi tercihlerine sygı duyulmsı gerekiyor. Bunun için bblık izni, rht çlışm stleri gibi
düzenlemelere ihtiyç vr.” Erkeklerin ynı kdınlr gibi, cinsiyet belirleyici rollerden kçınmy çlıştığını söylüyor, Slughter. Burd d hem erkeklere hem de kdınlr görev düştüğünün ltını çiziyor: “Erkekler, rolleriyle ilgili frklı tercihler ypn hemcinslerini yrgılmyı, kdınlr ise erkekleri ev ve bkım işlerinde yetersiz görmeyi bırkmlı.”
Toplumlrın “erkekliği” pr ve güçle değerlendirmeyi bırkmsı, bu “yeni norml”e lışmy bşlmsı şrt. Nsıl ki kdınlr bir süredir “ellerindeki hmurl” erkek işlerine krışbiliyor; “erkek dm” d çocuk bezi değiştirebilmeli, yemek pişirebilmeli, ev bblığı ypmyı tercih edebilmeli. Bunu yprken şğılnmk bir yn, tkdir edilmeli. “Aynı feminenliği erkeklerin belirlediği gibi, erkekliği de kdınlr belirler” diyor Slughter: “Erkeklerin, bkım çok dh fzl erkeklik değeri yüklemesi gerekiyor. Kdınlrın d ev yükünü üstlenen bu erkeklere zyıf değil, toplumun genel beklentilerini yıkbilen güçlü erkekler olrk bkmsı şrt.” Kdınlrın kurtuluşun, erkeklerle eşitliğine giden yol d bu dinmikten geçiyor slınd. Wisconsin Üniversitesi’nde ypıln bir rştırm, ev bblığı kurumunun cinsel eşitliği olumlu etkilediğini orty koyuyor. Krılrının kriyerini önemseyen, çocuklrının bkımını üstlenen bblr syesinde ykın gelecekte erkeklik ve bblık kvrmlrı d, kdınlrın lehine yeniden şekillenebilir.
Bize gelince… Uzkdoğu ve Ortdoğu, henüz bu bb hreketinden nsibini lbilecek bir sosyo-kültürel bkış ship değil. Hele ki Türkiye gibi günde hâlâ onlrc kdının, erkekler trfındn öldürüldüğü bir ülkede bu olgunun yygınlşmsı için dh epey zmn vr korkrım. Am biz yine de umutsuzluğ lışmylım; bu güzel gelişmelerden ilhm llım.
